دستگاه جوجه کشی اردک

تنظیم صحیح درجه حرارت دستگاه جوجه کشی یک اصل حیاتی است . میزان دما بخصوص در ابتدای دوره جوجه کشی بسیار مهم و حیاتی می باشد . در این دوره زمانی ، افزایش دمای انکوباسیون حتی در حدود یک درجه سلسیوس ( ۸/۱ درجه فارنهایت ) ، می تواند سبب مرگ جنین شود . بایستی توجه داشت که افزایش دما در دوره انکوباسیون حتی کمتر از یک درجه سلسیوس ، هر چه بیشتر بطول انجامد ، می توان انتظار داشت اثرات زیان بار بسیار بیشتری را بر جنین ها داشته باشد .جنین هایی که در چنین حالتی زنده می مانند ، پس از تولد کوچک و ضعیف بوده و کیسه زرده آن ها به محوطه بطنی وارد نمی شود . بالا بودن ناچیز میزان دمای انکوباسیون در جنین هایی که زنده مانده و هچ شده اند ، می توان منجر به افزایش میزان ناهنجاریی هایی از قبیل گردن کج و خمیده ، پنجه های پیچ خورده و منقار متقاطع و قیچی شکل گردد .

پاین تر بودن دمای انکوباسیون نسبت به میزان توصیه شده ، می تواند سبب مرگ درون پوسته و یا تولد جوجه های ضعیفی شود که به علت داشتن یک کیسه زرده بزرگ ، شکمی نرم و وارفته داشته و بزرگ تر از اندازه طبیعی هستند . کاهش دمای دوره انکوباسیون حتی به میزان بسیار ناچیز ، میتواند سبب تاخیر در زمان هچ شدن جوجه ها به میزان یک روز و یا بیشتر گردد . طی روزهای پایانی دوره انکوباسیون ، تغییرات جزئی دما ( کم تر از نیم درجه سلسیوس ) درای تاثیر کم تری برجنین بوده ، زیرا توانمندی های تنظیم دمای بدن جنین ارتقاء یافته و می تواند بر تغییرات ناچیز دما ، فائق آید . تنها اثر تغییرات دما در این مرحله انکوباسیون ، جلو افتادن و یا تاخیر در تاریخ هچ شدن تخم ها و خروج جوجه ها است .

تخم شترمرغ در محدوده دمایی ۴/۳۶ – ۳۶ درجه سلسیوس ( ۵/۹۷ – ۸/۹۶ درجه فارنهایت ) ، طوطی های کوکاتو و ماکائو در محدوده دمایی ۳۷ – ۸/۳۶ درجه سلسیوس ( ۶/۹۸ – ۲/۹۸ درجه فارنهایت ) ، پرنده گالاه  ( Galah ) و پاراکیت استرالیایی در محدوده دمایی ۱/۳۷ – ۳۷ درجه سلسیوس ( ۸/۹۸ – ۶/۹۸ درجه فارنهایت ) انکوبه می شوند .

براساس یک قاعده و دستور کلی ، تخم های کوچک در دمای ۳۷ درجه سلسیوس ( ۶/۹۸ درجه فارنهایت ) و تخم های بزرگتر در محدوده دمایی ۸/۳۶ – ۵/۳۶ درجه سلسیوس ( ۲/۹۸ – ۷/۹۷ درجه فارنهایت ) انکوبه می گردند .

در بعضی مواقع جوجه شتر مرغ افزایش وزن مناسبی دارد. به طوری که در یک زمان کوتاه به مقدار قابل توجهی این افزایش وزن صورت می گیرد و به عبارت دقیق تر، تنها در ۷۷ روز اول به وزن بالای ۲۳ کیلوگرم می رسد. از سوی دیگر جوجه شترمرغ حیوانی با رشد آهسته است چرا که در ۱۲ ماهگی به رشد کامل اسکلتی اش می رسد و این موضوع در مقایسه با ۶-۵ هفتگی در پرندگان اهلی قابل مشاهده است. حتی هنگامی که به وزن ۳۰ کیلو گرم می رسند جوجه تنها یک سوم از وزن پرواری استانداردش را به دست آورده است.

الگوی تغییر وزن به عنوان یک شاخص افزایش وزن بدن برای ۳ ماه اول زندگی از زمانی که رشد جوجه به کندی صورت می گیرد تا زمانی که به حداکثر رشد روزانه برسد نشان داده شده است. جوجه ها در ۴ تا ۸ روز اول پس از ترک دستگاه جوجه کشی، کاهش وزن دارند و پس از این دوره افزایش وزن می یابند. در آزمایشی که در یکی از مزارع آفریقای جنوبی انجام شد گروهی از پرندگان با جیره پروتئینی ۵/۱۴ درصد و گروه دیگر با جیره پروتئینی ۵/۱۷ درصد تغذیه شدند. این آزمایش نشان داد جوجه هایی که با جیره پروتئینی بالاتر تغذیه شدند افزایش وزن بیشتری داشته اند.

همه پرندگان به این حالت ایده آل از رشد نخواهند رسید، زیرا میزان رشد در جوجه های شتر مرغ بسیار متنوع است. در ۳۵ روزگی شاید برخی از جوجه ها با وجود روش و محیط پرورشی یکنواخت ۲ تا ۳ برابر نسبت به جوجه های کوچک تر رشد بیشتری داشته باشند. هنوز مشخص نیست که چرا میزان رشد در شتر مرغ بسیار متنوع و گوناگون می باشد، اگرچه عواملی برای اثر گذاشتن در گسترش این تفاوت ها شناخته شده اند که عبارتند از: ارث بردن میزان رشد، رفتار، ترکیب خوراک و عوامل محیطی. بنابراین، تحقیق برای مشخص کردن الگوی رشد بر روی نژادهای گوناگون جوجه های شتر مرغ ضروری می باشد.

جوجه شتر مرغی که از تخم خارج می شود به طور معمول در حدود ۶۵ درصد از وزن اولیه تخم در شروع جوجه کشی را دارد. برای مثال، تخمی با وزن ۱۵۰۰ گرم، جوجه ای به وزن ۹۷۵ گرم را تولید می کند. اگر تخم کاهش وزن بیشتری از ۱۵ درصد داشته باشد جوجه سبک تر خواهد شد و اگر تخم کمتر از ۱۵ درصد کاهش وزن داشته باشد، جوجه سنگین تری از تخم خارج می شود.

پیشنهادها و قوانینی را در رابطه با اندازه یک جوجه شتر مرغ در وزن های گوناگون می توان به دست آورد چرا که رشد به آسانی قابل مشاهده است. اندازه های گوناگون جوجه های شتر مرغ در وزن های متفاوت در طی مرحله رشد در ۳ ماه اول زندگی در جدول زیر قابل مشاهده است. اگر درجه بندی کردن برای وزن پرندگان امکان پذیر نیست، اندازه گیری وزن و قد پرندگان و مقایسه با داده ها می تواند تخمینی از وزن مطلوب پرنده را به پرورش دهنده نشان دهد.

دستگاه جوجه کشی یک ابزار انکوباسیون مصنوعی است. درواقع با الگو گرفتن از رفتار طبیعی پرنده کرچ و با کمک فنّاوری فرایند تبدیل تخم به جوجه را بجای مرغ کرچ یک ماشین تمام خودکار انجام می‌دهد.

فناوری ساخت دستگاه جوجه کشی هم زمان با رشد صنایع مختلف پیشرفت می‌کند و هرروز کار آیی دستگاه های جوجه‌کشی بیشتر می‌شود. کار جوجه کشی مصنوعی از قرار دادن تخم در محفظه هایی که با کود و برگ و چوب گرم می شد شروع‌شده است.

نخستین  ماشین جوجه کشی به نام مصریان باستان و چینی ها ثبت شده است. روش های جدید جوجه کشی را حدود ۲۷۰ سال قبل (۱۷۵۰ میلادی) فردی به نام رموار ابداع کرد. وی از حرارت حاصل از تخمیر کود اسب برای جوجه کشی استفاده کرد.

در سال ۱۷۷۰ میلادی، شامپیون با استفاده از گردش هوای گرم دستگاه های جوجه کشی را گرم کرد و در سال ۱۷۷۷ میلادی یک فیزیک دان فرانسوی با استفاده از حرارت آب گرم عملیات جوجه کشی را انجام دادند.

در سال ۱۸۹۵ میلادی  شفرز یک ماشین جوجه کشی ۲۰۰۰۰ تایی ساخت. در سال ۱۹۲۳ میلادی نخستین ماشین جوجه کشی برقی توسط شرکت پیترسایم در آمریکا به بازار عرضه شد.

نخستین کارخانه جوجه کشی در ایران در سال ۱۳۳۹ به ظرفیت سالانه حدود ۳/۲ میلیون قطعه راه اندازی شد.

در هر زمان از جدیدترین تکنولوژی و امکانات در ساخت دستگاه ها استفاده می شده است. دستگاه‌های جوجه کشی کامپیوتری، کنترل از طریق موبایل یا جی اس ام و حس‌گرهای تنظیم دما توسط خود جوجه و… در حال پیشرفت و ساخت هستند.

 مهم‌ترین هدف تولیدکنندگان دستگاه های جوجه‌کشی این است که بتوانند حداکثر تعداد جوجه سالم را از تخم‌های خوابانده شده در دستگاه با حداقل هزینه به دست آورند. درصد هچ شاید هیچ‌گاه به صد در صد نرسد اما در صنعت جوجه‌کشی درصد هچ بیش از ۸۰ درصد مورد قبول است؛ یعنی از هر ۱۰۰ عدد تخم نطفه‌دار سالمی که در دستگاه قرار داده می‌شود حداقل ۸۰ جوجه زنده و سالم داشته باشیم؛ یعنی هچ بیش از ۸۰ درصد شود.

انواع سالن های مرغداری

بعد از خروج جوجه ها از دستگاه جوجه کشی عمل انتقال به سالن مرغداری صورت می گیرد. سالن های مرغداری به دو دسته سالن های باز و  سالن های بسته تقسیم می شوند. اکثر مرغداری های دنیا از نوع سالن باز می باشند و این سالن خود به دو نوع پنجره دار و پرده دار تقسیم میشوند.

سالن های پنجره دار

دارای پنجره هایی در دو دیوار جانبی هستند و از نور طبیعی خورشید برای روشنایی سالن مرغداری در ساعات روز استفاده می شود. تهویه به وسیله هواکش ها انجام می گیرد.

سالن های پرده دار

برای مناطق گرمسیر و شرجی که به علت رطوبت زیاد هوا نمی توان از تبخیر آب برای خنک کردن سالن استفاده نمود، ایده ال می باشند. در سالن های پرده دار دو دیوار جانبی بین یک دوم تا دو سوم ارتفاع دیوار باز است و این سالن ها توسط کوران هوا خنک می شوند و باید در امتداد بادهای موسمی قرار داشته باشند. بر روی قسمت باز بایستی توری محکمی نصب گردد تا از خروج پرنده ها و از ورود حیوانات دیگر جلوگیری شود. در مواقع سرما یک پرده کلفت برزنتی یا پلاستیکی روی قسمت باز کشیده می شود.

سالن های بسته

سالن هایی هستند که در آنها شرایط محیطی تحت کنترل بوده و مطابق احتیاجات طیور فراهم می گردد. روشنایی به وسیله نور مصنوعی لامپ ها تامین می شود و برای خنک کردن طیور از خنک کننده های تبخیری استفاده می شود.

در موسساتی که پرورش اردک به طور وسیع و در شرایط صنعتی صورت می گیرد ، برای تهیه جوجه اردک ناگزیر به جوجه کشی اردک به صورت طبیعی یا مصنوعی هستند . جهت تهیه تخم اردک های نطفه دار برای جوجه کشی اردک باید در گله به تعداد معین ، اردک ماده و نر نگه داری کرد . درصد نطفه داری در اردک ها معمولا خوب است برای این که بهترین نتیجه از نظر تهیه تخم های نطفه دار که مناسب برای جوجه کشی اردک باشند به دست آید معمولا به ازای هر ۵ تا ۶ اردک ماده یک اردک نر در گله رها می کنند . نژادهای اردک گوشتی معمولا تخم شان کم است از این رو تمام تخم های گذارده شده برای جوجه کشی به کار می رود و کم تر به عنوان خوراکی از آن ها استفاده می شود ولی در نژادهای تخم گذار که تولید تخم زیاد است باید تخم ها از نظر شکل ظاهر دستچین شود و بهترین آن ها برای جوجه کشی اردک نگه داری و بقیه برای خوراک به مصرف می رسد .

در نژادهای تخم گذار اردک مانند مرغ معمولی تخم گذاری در تمام سال انجام می گیرد از این رو همیشه و در تمام فصول می توان از آن ها برای جوجه کشی استفاده نمود ولی در نژادهای گوشتی تولید تخم مرغ کم و اغلب تخم گذاری در پاییز و زمستان انجام می گیرد و در اواخر بهار و تابستان اردک ها تو لک رفته و عمل تخم گذاری تقریبا قطع می شود. از این رو در نژادهای گوشتی جوجه کشی اردک تقریبا در اوایل بهار و پاییز صورت می گیرد. اردک هایی که برای تهیه تخم جوجه کشی از آن ها استفاده می شود باید بدنشان طویل و عمیق و پهن باشد و زود به سن بلوغ برسند . در نژادهای گوشتی آن هایی که دارای جناغ سینه پهن هستند تمایل به ذخیره چربی در بدن دارند اردک هایی که تخم آن ها کم و خاصیت نطفه داری و جوجه در آوریشان ضعیف است نباید برای جوجه کشی اردک مورد استفاده قرار گیرند .

سن گله نیز از نظر نتیجه جوجه کشی در خور توجه است. برای این که نتیجه جوجه کشی اردک مناسب باشد باید سعی کرد تخم جوجه کشی از گله ای جمع شود که زیاد جوان یا مسن نباشد . هم چنین جیره غذیی آن ها از نظر پروتئین و املاح و ویتامین ها کاملا غنی باشد . وزن تخم در نژادهای مختلف اردک معمولا در بین ۶۰ – ۸۰ گرم و حتی بیشتر است .

از تخم های زیاد درشت و یا ریز ، نباید برای جوجه کشی اردک استفاده نمود تخم جوجه کشی هر چه تازه تر باشد نتیجه بهتر است از این رو باید حتی الامکان از تخم مرغ های کهنه استفاده نکرد . تخم مناسب برای جوجه کشی اردک ، باید دارای قالب مخصوص به خود بوده و کاملا تمیز باشد و از تخم های کثیف و آلوده نباید برای جوجه کشی استفاده کرد .

جفت گیری در اردک برای جمع آوری تخم جوجه کشی معمولا به صورت گله ای صورت می گیرد . اغلب این روش سبب هم خونی می شود و خاصیت جوجه درآوری را کاهش می دهد. در این گونه موارد می توان قبل از این که هم خونی شدید شود از آمیخته گری با نژادهای دیگر استفاده نمود . با رکوردگیری به طریقه لانه های تخم گذاری محبوس کننده (trapnesting) و جفت گیری لانه ای بهترین فامیل ها را شناخت و مورد استفاده قرار داد. 

در روستاها و مزارع کوچک برای عملیات جوجه کشی اردک به صورت طبیعی از اردک ماده کرچ یا مرغ کرچ استفاده می شود . به این منظور برای هر اردک یا مرغ کرچ بسته به جثه و نژاد و فصل ۱۰ الی ۱۵ تخم نطفه دار در نظر گرفته می شود . اردک ماده معمولا در موقع خوابیدن در روی تخم ها مواظبت زیادی از آن ها نمی کند از این رو نتیجه جوجه کشی اردک اغلب پایین است.  برای رفع این اشکال اغلب روستائیان از مرغ کرچ برای این منظور استفاده می کنند .

در شرایط صنعتی برای تولید جوجه اردک از دستگاه جوجه کشی استفاده می شود . این ماشین ها ممکن است برقی یا  نفتی ، بزرگ یا کوچک باشند . شرایط ماشین به طور کلی شبیه به ماشین هایی است که برای جوجه کشی در مرغ معمولی به کار می رود . از نظر حرارت تفاوت چندانی ندارد ولی برای جوجه کشی اردک احتیاج به رطوبت بیشتری است . از این رو باید رطوبت ماشین را به طریق مناسبی افزایش داد .

خروس لاری در اساطیر کهن ایران ، اولین پرنده ای است که توسط کیومرث ( اولین پادشاه پیشدادیان ) به ایرانیان هدیه شد و از آن پس با انسان و کنار او ماند .

جنگ خروس لاری یکی از قدیمی ترین بازی های نمایشی بشر و متعلق به عصر کلاسیک با قدمتی ۶۰۰۰ ساله  است و سوابق کهن آن به احتمال قریب به اتفاق به آسیا باز می گردد .

جنگ خروس های لاری به معنی اجرای یک بازی خونین بین دو خروس لاری اصلاح شده است که با هدف تفریح انسان ها و احتمالا شرط بندی ، در محوطه ای محصور ( گود یا رینگ مبارزه ) در کنار هم قرار گرفته و تا دم مرگ به جدال برخاسته و به یک دیگر آسیب وارد می کنند .

جوجه کشی خروس لاری

اصول جوجه کشی مرغ و خروس لاری و موارد فنی جمع آوری و نگهداری تخم ها قبل و بعد از قرار دادن در معرض دمای مناسب برای رشد جنین در جوجه کشی طبیعی و مصنوعی یکسان است با این تفاوت که در اولی عملیات توسط خود مرغ کنترل می شود ولی در دستگاه جوجه کشی باید به صورت دستی و یا به شیوه ای خودکار به کنترل آن بپردازیم تا از تغییر و نوسان شرایط در شبانه روز جلوگیری به عمل آید .

چند هفته اول ( به خصوص ۴ هفته ) ، دوره مهمی در حیات جوجه ها محسوب می شود . لازم است در محیطی مناسب و بهداشتی نگهداری شوند ، محل آن ها گرم باشد و غذا و آب مناسب در اختیارشان قرار گیرد ، در غیر این صورت تلف شده و یا رشد آن ها متوقف می شود و بعد ها هیچ گاه به عنوان یک خروس لاری به قدرت واقعی خود نخواهد رسید .

در واحد های پرورش خروس های لاری که نسبتا کوچک بوده و در هر بار فعالیت تولید مثلی ، تعدا اندکی تخم زیر مرغ کرچ یا دستگاه جوجه کشی خوابانده می شود ، اغلب نمی توان از مادر مصنوعی بزرگ استفاده کرد .

تکثیر و پرورش خروس لاری

تکثیر و اصلاح مرغ و خروس لاری کار خسته کننده و دراز مدتی است و لازم است با توجه و علاقه کافی دنبال شود . در صورت نبودن عشق و علاقه به این کار نباید وارد گود شد .

با فرض این که افراد گله ، سالم و عاری از انگل های داخلی و خارجی باشند ، تغذیه مناسب آن ها مهم ترین عامل افزایش باروری و جوجه درآوری تخم ها محسوب می شود . تغدیه مرغ و خروس لاری از طرفی روی هدف ما در جهت توسعه جوجه های سالم نیز اثر می گذارد .

نباید در تغذیه خروس های لاری جوان و بالغ ، کم گذاشت و کوتاهی کرد .

برای مثال می توان جیره تجاری جوجه های گوشتی را به صورت آردی یا پلت مورد استفاده قرار داد و در کنار آن از خرده برنج به ویژه در مراحل پایانی دوره رشد استفاده کرد .

رایج ترین اشتباه تغذیه ای خروس لاری استفاده از خوراک های غلط است . نباید به پرندگان اجازه داد تا در کنار جیره تجاری از پس مانده های غذای انسانی و یا دانه های خوراکی که در نتیجه جستجوی زمین به آن دسترسی پیدا می کنند برخوردار شوند .

خروس لاری ناسالم قدرت نبرد و رقابت ندارد . همچنین پرنده قوی و سالم از گله های سالم به دست می آید . هیچ داروی معجزه گری نمی تواند در دراز مدت پرندگان را سالم نگه دارد . سلامت گله پایه ، مرغ های مادر و خروس های جوان از ارکان های مهم نگه داری گله های خروس لاری است . اصول بهداشت ، سلامت و کنترل بیماری ها در گله های خروس لاری شبیه پرورش تجاری مرغ است .

رعایت بهداشت ، رکن اصلی نگه داری مرغ و خروس لاری و به طور کلی هر گونه حیوان پرورشی اعم از تجاری یا خانگی است و رعایت اصول و موازین امنیت زیستی رکن اصلی بهداشت است .

خروس بازی و جنگ خروس لاری

خروس بازی در کشورها و فرهنگ های مختلف ، درگیر خرده فرهنگ های متنوع و متکثری است . حاملین آن ها ارزش های خاص خود را دارند و درست همچون دیگران عمل می کنند . آن ها خروس بازی را عملی وحشیانه و غیرانسانی نمی دانند و فکر می کنند درست همان کاری را می کنند که به طور طبیعی این پرندگان برای آن آماده شده اند .

بررسی میدانی زندگی مرغ و خروس لاری ، « اهلی رهاشده » و اهلی نشان می دهد که همه آن ها در حالت طبیعی زندگی اجتماعی پیچیده ای داشته و حتی در صورت بروز درگیری بین آن ها ، شدت چندانی ندارد . در عوض رفتارهای باوقار و محافظتی خروس از مرغ ها و جوجه ها دیده می شود .

مرغ و خروس لاری بینایی و شنوایی مناسبی دارند ولی دیگر حواس آن ها توسعه چندانی نیافته است . در شرایط طبیعی در کف جنگل و روی بستر علفی نسبتا ضخیم آن به سر می برند و رفتارهای آن ها با چنین محیطی سازگار است .

جوجه ها در زمان تولد به طور فطری می دانند چگونه نوک بزنند و لذا به اشیاء موجود در اطرافشان نوک زده و احتمالا آن ها را مصرف می کنند .

خروس های لاری به طور طبیعی برای به دست آوردن غذا ، قلمرو و جفت بالقوه به نبرد می پردازند . این نبردها معمولا برای ایجاد سلسله مراتب اجتماعی و مناسبات سلطه در میان افراد گروه انجام می شود.

اصالت خونی یکی از دلایل مهم برد خروس لاری در میدان نبرد است و جستجو برای یافتن یک خروس برتر و قهرمان ، مستلزم استفاده از لاین های خاصی است که قبلا خروس هایی از میان آن ها برنده شده اند . به همین دلیل تولید خروس برنده ، تنها و تنها کار پرورش دهنده ای است که از طریق انتخاب لاین های مناسب و آمیزش های مناسب بین آن ها به تدریج چنین خروسی را ایجاد کرده است .

زندگی ، حرفه و عملیات خروس لاری درست شبیه یک کشتی گیر یا بوکسور است . او در طول زندگی به فراگیری تاکتیک ها و غنون نبرد پرداخته ، قبل از مسابقات ، آماده سازی گردیده و در خلال مسابقات نیز همچون یک ورزش کار واقعی مورد رسیدگی قرار می گیرد . در این گونه ورزش ها شش عنصر قدرت ، استقامت ، سرعت ، انعطاف پذیری ، تمرکز و فکر مورد نیاز است و باید در ورزش کار تقویت شود .

خروس های لاری را نمی توان به صورت درهم در یک محوطه نگهداری کرد . به صورت سنتی برای جلوگیری از درگیری ، آن ها را در قفس های انفرادی نگهداری می کردند .

خروس لاری باید در زمان ورود به میدان باید گوشت مناسبی روی بدنش داشته ، از سلامت کامل برخوردار بوده و سینه قوی و پری داشته باشد ولی چربی اضافی در اطراف روده هایش نداشته باشد .

نکته مهم در پرورش و اصلاح خروس لاری

هر روز پس از تمرین رزمی ، خروس لاری را به حمام ببرید . هیچ گاه به خروس های برتر و جایزه دار ، مواد محرک از قبیل استروئیدها و دیگر مواد و داروهای مصنوعی داده نشود ، گرچه در خروس های میانه حال از این مواد استفاده می شود .

آزمایش نوری و شکستن تخم مرغ های باقیمانده

منظور از تخم مرغ های باقیمانده تخم مرغ هایی هستند که دوره جوجه کشی آنها کامل شده است (معمولاً حدود دور روز ۵/۲۱) اما به جوجه تبدیل نشده اند. همچنین تخم مرغ های باقیمانده ممکن است شامل جوجه هایی باشند که از تخم مرغ خارج شده اند، اما بسیار ضعیف یا غیر طبیعی هستندکه مانع از رشد و نمو طبیعی جوجه در مزرعه جوجه گوشتی می شود.

در جوجه کشی های تجاری، که تعداد زیادی تخم مرغ وجود دارد شکستن و بررسی همه تخم مرغ هایی که تبدیل به جوجه نشده اند غیر ممکن است. اما بررسی تعدادی از تخم مرغ ها از هر گله که به جوجه تبدیل نشده اند می تواند ابزار با ارزشی در عیب یابی و رفع مشکلات ناشی از مدیریت گله مادر یا جوجه کشی باشد. شکستن تخم مرغ هایی که تبدیل به جوجه نشده اند به صورت یک برنامه مشخص، حتی اگر باروری و جوجه در آوری خوب باشد، بسیار با ارزش است. داشتن اطلاعات پایه از هر گله زمانی به عملکرد مناسبی دارد به تشخیص مشکلاتی که ممکن است در آینده به وجود آیند کمک خواهد کرد.

معمولاً شکستن تخم مرغ ها در سه مرحله مختلف انجام می شود: تخم مرغ های تازه ، تخم مرغ هایی که برای مدت مشخصی خوابانده (معمولاً روز ۷ تا ۱۴) و آزمایش نوری شده اند، و تخم مرغ های باقی مانده در زمانی که جوجه از تخم مرغ خارج می شود.

نتیجه بدست آمده از شکستن تخم مرغ ها در این مراحل می تواند برآورد دقیقتری را به دست دهد. حداقل ۶ سینی (سینی ای ۴۲ تایی) باید بررسی شوند و کوشش گردد تا تخم مرغ های مورد بررسی، نمونه هایی از همه سالن ها و مناطق مختلف قفسه دستگاه جوجه کشی (بالا تا پایین و از گوشه به گوشه دیگر) باشند. بهترین وضعیت قرار گرفتن تخم مرغ در سینی ها طوری است که  انتهای باریک آنها به سمت پایین باشد و سپس قسمت بالایی آن که انتهای پهن تخم مرغ است، به آهستگی شکسته و برداشته شود. به منظور بررسی تخم مرغ، همیشه باید محتویات خونی یا جنین آن خارج شوند.

شکستن تخم مرغ تازه

شکستن تخم مرغ های تازه به منظور تعیین باروری گله انجام می شود. اگر چه در این بررسی به دلایل اقتصادی تخم مرغ هایی با کیفیت پایین مورد استفاده قرار می گیرند، اما استفاده از تخم مرغ های با کیفیت بالا، هر چند به این معنی است که تخم مرغ های شکسته شده می توانند تبدیل به جوجه شوند، مفید تر خواهد بود.

شکستن تخم مرغ های آزمایش نوری

شکستن تخمم مرغ های آزمایش نوری کمتر متداول است، زیرا خارج کردن تخم مرغ ها از قفسه های میانی دستگاه های جوجه کشی چند سنی مشکل است. بر  پایه آزمایش نوری تخم مرغ، همه تخم مرغ هایی که ظاهر غیر بارور یا روشن دارند، برای اطمینان از اینکه واقعاً غیر بارور هستند و دارای جنینی که در مراحل بسیار اولیه جوجه کشی مرده است، نیستند، باید شکسته شوند. این روش می تواند برای بررسی نطفه داری مورد استفاده قرار گیرد، اما دقت آن به اندازه تعین باروری در تخم مرغ تازه داشته شده ( خوابانده نشده) نیست.

ارزش این روش وقتی است که به وجود تعداد زیادتری جنین مرده در مراحل اولیه جوجه کشی نسبت به تعداد معمول، مشکوک باشیم. جنین های مرده در مراحل اولیه یا دارای غشا رشد کرده هستند (حدود ۲ روز مرده است) و یا دارای حلقه خونی اطراف سطح داخلی پوسته خواهند بود (بعد از ۳ روز مرده است). اگر جنین در مراحل آخر جوجه کشی مرده باشد، ممکن است بدن آن در اندازه های مختلف، بسته به روزی که مرده است، در تخم مرغ وجود داشته باشد. حدود روز مرگ را می توان با آشنایی از اینکه یک جنین طبیعی در روزهای مختلف جوجه کشی چه ظاهری دارد، حدس زد. همچنین می توان از شکستن تخم مرغ های آزمایش نوری به منظور بررسی جنین هایی که به سبب فساد تخم مرغ ها، ترک ها و وارونه قرار گرفتن تخم مرغ ها مرده اند استفاده کرد.

شکستن تخم مرغ هایی که به جوجه تبدیل نشده اند

شکستن تخم مرغ هایی که به جوجه  تبدیل نشده اند، یک ابزار تشخیصی است که می تواند برای ارزیابی کلی دوره جوجه کشی مانند میزان باروری، تلفات اولیه تلفات میانی، تلفات انتهایی، جوجه در آوری، به علاوه تخم مرغ های فاسد شکسته و وارونه، مورد استفاده قرار گیرد. اگر میزان باروری یا مرگ جنین در مراحل اولیه (پایین تر از ۴ روز جوجه کشی) مورد تردید باشد، این روش بهترین ابزار تشخیص نیست، زیرا ارزیابی دقیق بعد از ۲۱ روز جوجه کشی به منظور تشخیص اینکه تخم مرغ غیر بارور بوده و یا در مراحل اولیه مرده است، بسیار مشکل خواهد بود. لذا می بایست دوباره حداقل ۶ سبد از دستگاه هچر، از قسمت های مختلف آن برای ارزیابی تعداد جوجه های سالمی که از تخم مرغ در آمده اند(قابل فروش) به علاوه تعدادی که حذف می شوند (جوجه هایی که قابل  فروش به پرورش دهندگان جوجه گوشتی نیستند) مورد بررسی قرار گیرند. تخم مرغ هایی که به جوجه تبدیل نشده اند باید برداشته شوند و اولین بررسی آنها، دیدن این نکته است که آیا سوراخ کردن پوسته خارجی اتفاق افتاده یا خیر و اگر اتفاق افتاده، آیا جنین زنده است یا مرده. اگر تخم مرغ سالم است، باید انتهای پهن آن آهسته شکسته و جدا گردد و اتاقک هوایی به منظور مشخص کردن اینکه نوک زدن داخلی اتفاق افتاده یا خیر، بررسی شود. بهترین روش ارائه اطلاعات به صورت درصدی از کل تخم مرغ های قرار گرفته داخل آن سینی، سبد هچر یا غیره است. بسته به سن گله معمولاً تلفات اولیه بین ۲ و ۳% تلفات میانی حدود ۰.۵ % و تلفات انتهایی (شامل تلفات نوک زده) بین ۳-۵۵% است.

بررسی و رفع مشکل

بررسی و رفع مشکل در باروری و مخصوصاً جوجه در آوری بسیار مهم است. زیرا احتمالاً کاهش در تولید فقط به یک دلیل نیست و لذا ارائه راه حلی روشن برای مشکلات متفاوت بسیار دشوار به نظر می رسد.

شرح زیر فهرست کلی از عوامل موثر در کاهش تولید است.

بی نطفگی:

–         تعداد خروسهای

–         وضعیت جسمی خروس (پاهای ضعیف یا اضافه وزن)

–         مرغ های سنگین

–         بیماری

تلفات اولیه جنین

–         کیفیت پایین پوسته

–         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

–         کمبود ویتامین (مخصوصاً A و E یا بیوتین)

–         سن گله (گله ای جوان)

–         نگهداری و حمل و نقل بد تخم مرغ

–         تخم مرغ های فاسد

–         مشکل گردش تخم مرغ

–         سویه گله مادر

تلفات میانی جنین

–         اصلی ترین دلیل آن تغذیه ضعیف مرغ های مادر

–         تخم مرغ فاسد

تلفات انتهایی جنین

–         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

–         دمای پایین دستگاه جوجه کشی

–         رطوبت بالا (کاهش رطوبت از دست رفته)

–         انتقال ضعیف اکسیژن از طریق پوسته

–         سویه گله مادر

–         کمبود ویتامین و مواد معدنی (مخصوصاً بیوتین، فولاسین، فسفر و منگنز)

–         تخم مرغ های وارونه

جوجه های ضعیف یا غیر طبیعی

–         دمای بالا یا پایین دستگاه جوجه کشی یا هچر

–         رطوبت بالا یا پایین دستگاه جوجه کشی یا هچر

–         طولانی شدن زمان نگهداری تخم مرغ قبل از جوجه کشی

–         آلودگی تخم مرغ

–         کمبود ویتامین ها و موادمعدنی

–         تخم مرغ های وارونه

در خاتمه باید در استفاده عاقلانه از اطلاعات بدست آمده دقت شود. بررسی و رفع علل مشکلات و اطلاعات منفرد و جدا از هم نگهداری شود. اگر فقط به جوجه در آوری کل تخم مرغ های خوابانده شده توجه شود، زمانی که جوجه در آوری پایین باشد، شما قادر نخواهید بود بگوئید این مشکل از گله مادر است یا تخم مرغ ها قادر نیستند به جوجه تبدیل شوند. وقتی که به باروری و جوجه در آوری تخم مرغ های بارور توجه شود، بیشتر مشخص می گردد که دلیل اصلی کاهش جوجه در آوری کل تخم مرغ های خوابانده شده، احتمالاً به سبب کاهش باروری گله است تا مشکل در جوجه در آوری.

جوجه کشی کبک با جمع آوری و یا تهیه تخم نطفه دار کبک آغاز شده و پس از نگهداری در شرایط خاص و ضدعفونی کردن تخم کبک ها را در دستگاه جوجه کشی قرار می دهیم.

دمای نگهداری وانبار تخم های نطفه دار کبک قبل از جوجه کشی ۱۷- ۱۲درجه سانتی گراد و رطوبت ۶۵-۵۵ درصد می باشد.

مدت نگهداری در این شرایط حداکثر ۱۲روز است ولی اگر دما بین ۲۵-۲۰ درجه باشد نباید انبار کردن تخم بیشتر از۷ روز به طول بکشد. این مقدار در جوجه کشی مرغ حداکثر ۱۰ روز می باشد.

به طور کلی در دمای بالای ۲۶ درجه سانتی گراد نطفه شروع به رشد می کند و دمای زیر صفر درجه سانتی گراد به نطفه آسیب جدی می زند.

طول دوره جوجه کشی کبک ۲۴روز است .پس ازقرار دادن تخم کبک در دستگاه جوجه کشی دما ورطوبت تنظیم می گردد که دما ۳۷.۵ و رطوبت۶۰- ۵۵ درصد می باشد .

دستگاه جوجه کشی کبک حداقل باید ۳ بار در روز تخم ها را بچرخاند ولیکن چرخش می تواند تا ۲۴ مرتبه در روز هم اتفاق بیافتد.  در روز۲۱ جوجه کشی کبک تخم ها به هچر منتقل می شوند و چرخش راک ها متوقف می گردد .

دمای جوجه کشی کبک در هچر۳۷-۳۶/۵درجه سانتی گراد و رطوبت جوجه کشی کبک۸۰ -۷۵ درصد می باشد واگر رطوبت هچر به میزان کافی نباشد موجب خشک شدن پوسته داخل تخم شده وجوجه کبک ها به سختی می توانند پوسته داخلی وخارجی را شکسته و از تخم خارج می شوند،و یا گاها خروج ناموفق دارند.

به منظور حذف تخم های جنین مرده و بدون نطفه عمل کندلینگ یا نوربینی تخم کبک صورت می گیرد که این روش در دومرحله یکبار روز۸ جوجه کشی کبک  بار دوم پس از انتقال تخمها از ستر به هچر صورت می گیرد . در جوجه کشی بلدرچین به علت نقوش روی پوسته اکثر تخم بلدرچین ها امکان نوربینی وجود ندارد.

جوجه کشی کبک ۲۴ روز به ظول می انجامد تخم کبک ها روز ۲۴ به جوجه تبدیل می شوند ولی بعضی جوجه ها در روز۲۳و یا ۲۵ هچ  (متولد) می شوند .

کل زمان هچ ۱۲-۲۴ ساعت طول می کشد که در صورت تجاوز از۲۴ ساعت باید تخم ها را مورد بررسی قرار داد وعلت  عدم هچ را جویا شد .

از عوامل تاثیرگذار بر طولانی شدن دوره جوجه کشی کبک به بیش از ۲۴ روز :

الف : بیش از حد معمول بزرگ بودن تخم کبک

ب : دمای دستگاه جوجه کشی در ستر و هچر پایین باشد.

ج : دوره ذخیره تخم ها پیش از جوجه کشی کبک طولانی شده باشد.

د : گله مولد کبک پیر باشد.

و دقیقا برعکس موارد بالا می تواند طول دوره را به ۲۳ روز حتی کاهش دهد. دقت کنید کیفیت جوجه در دو حالت ایده آل پرورش کبک نیست.

هنگامی که جوجه ها از تخم بیرون می آیند باید تا ۱۲ ساعت در دستگاه مانده تا خشک شوند و به این منظور باید تهویه افزایش یابد .

تخم هایی که قبل از دوران جوجه کشی کبک مدت زیادتری نگهداری شده اند احتمالا نسبت به تخم های تازه قابلیت جوجه درآوری پایین تر خواهند داشت. دقت کنید تخم هایی که از زمان تخمگذاری کبک هنوز ۲۴ ساعت کامل را نگذرانده اند به علت اینکه ph آلبومین تخم کبک بالا بوده و کیسه هوایی به اندازه کافی رشد نکرده اند مناسب جوجه کشی نیستند.

ارزیابی جوجه کشی کبک

برای بررسی ارزیابی دو پارامتر درصد جوجه درآوری و کیفیت جوجه کبک در دوره پرورش کبک سنجیده می شود.

درصد جوجه دهی :

در صورتی که مدیریت نگهداری گله مولد و اصول نگهداری تخم قبل از جوجه کشی کبک مناسب تر باشد درصد زنده ماندن نطفه و نطفه داری روند فزونی می گیرد. همچنین اگر اپراتور کار با دستگاه جوجه کشی به دقت بر روند کار جوجه کشی تسلط داشته باشد و کیفیت دستگاه جوجه کشی کبک مناسب باشد تعداد زیادی از این تخم ها به جوجه کبک تبدیل خواهند شد. و پس از اتمام جوجه کشی عملیات درصد گیری آغاز می شود.

برای بدست آوردن درصد جوجه خارج شده از دستگاه باید توجه داشته باشید تا این درصد بر تعداد تخم اعم از بی نطفه و خراب می تواند محاسبه شود و بر نسبت تعداد خروج جوجه ها از تخم های سالم و نطفه دار هم می تواند محاسبه شود. آن درصدی مهم است که بر نسبت تعداد تخم نطفه دار حساب شده باشند.

برای این کار لازم است تا تخم های جوجه نشده را شکانده و علت جوجه نشدن را بررسی کرد و سپس تخم هایی که جوجه اصلا تشکیل نشده را از تعداد کل کسر کرد و سپس درصد جوجه های بدنیا آمده را محاسبه کرد.

کیفیت جوجه در طول دوره پرورش کبک

کیفیت جیره کبک مولد و همچنین شرایط دستگاه جوجه کشی در کیفیت جوجه های تولیدی بعد از تولد و تلفات آن در طی دوره پرورش نقش مهمی دارد. چنانچه در فرمول غذایی جوجه ها مواد معدنی و ویتامینی کافی در روزهای اول پس از تولد وجود نداشته باشد در روزهای اول پس از تولد جوجه کبک ها تلفات زیادی خواهند داشت. همچنین شرایط دما و رطوبت دستگاه در وزن جوجه و سرزندگی آن نقش مهمی دارد.

کبک هایی که در قفس کبک مولد یا تخمگذار استاندارد نگهداری می شوند شانس موفقیت بیشتری در جفت گیری و نطفه دارشدن تخم کبک ها دارند . همچنین نگهداری کبک ها در قفس آلوده شدن تخم ها را به کود کبک کاهش می دهد.

در طی مدت انکوباسیون در محیط گرم دستگاه جوجه کشی مقدار زیادی از رطوبت خود را از دست می دهد. اگر جبران این رطوبت از دست رفته نشود سبب تلفات در جنین می گردد. افزایش و یا کاهش رطوبت هر دو در نتیجه انکوباسیون اثر می گذارد و ان را کاهش می دهد.

با پیشرفت جوجه کشی اطاقک هوایی وسعت بیشتری می یابد در روز ۱۹ وسعت اطاقک بسیار زیاد می شود و نوک جنین در آن قرار می گیرد و بدین وسیله عمل تنفس صورت می گیرد.

اگر تبخیر تخم مرغ زیاد تر از حد معمول باشد نوک جنین زودتر از روز ۱۹ به اطاقک هوایی می رسد بالعکس اگر تبخیر کم باشد در روز ۱۹ نوک جنین به اطاقک هوایی نمی رسد و جنین قادر به تنفس نیست، در هر دو صورت ممکن است به زندگی جنین لطمه وارد آید.

در طی مدت انکوباسیون تقریباً در حدود ۱۲ درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر کاهش می یابد. طبق آزمایشی که در ایستگاه تحقیقاتی ورجینیا آمریکا در روش جوجه کشی طبیعی انجام گرفته نشان داده شده است که در ۵ روز اول ۱۷/۴ درصد در شش روز بعد ۳۵/۶ درصد و شش روز بعدی ۹۸/۶ درصد و به طور مجموع ۵/۱۷ درصد از وزن تخم مرغ در اثر تبخیر در مدت جوجه کشی کاهش یافته است.

در داخل دستگاه جوجه کشی مقدار تبخیر تخم مرغ بستگی به رطوبت محیط اطراف تخم مرغ دارد.

مقدار رطوبت داخل ماشین اغلب بستگی به مقدار حرارت داخلی دارد. طبق محاسبه ای که در آمریکا صورت گرفته است. در حرارت ۵/۲۱ درجه سانتی گراد میزان رطوبت ماشین ۱۳۵/۱ پوند بخار آب در ۱۰۰ پای مکعب بوده است. در صورتی که درجه حرارت حدود ۳۸ درجه برسد این مقدار رطوبت به ۸/۲ می رسد.

هوایی که در حرارت ۳۸ درجه سانتی گراد ۷۱/۱ پوند بخار آب در ۱۰۰ پای مکعب داشته باشد نسبت رطوبت آن ۶۰ درصد است و چنین رطوبتی برای جوجه کشی مناسب است.

مقدار رطوبت ماشین را می توان با رطوبت سنج کنترل نمود. رطوبت نسبی عبارت است از درجه رطوبتی که نسبت به رطوبت اشباع در هوا وجود دارد.

می دانیم هوا رطوبت را به خود می گیرد. وقتی که در هوا رطوبت خیلی زیاد باشد به حد اشباع می رسد و تبدیل به آب می شود در این صورت رطوبت به ۱۰۰ درصد رسیده و یا به عبارت دیگر هوا از نظر رطوبت اشباع می شود. رطوبت ۶۰تا ۷۰ درصد عبارت است از ۶۰ تا ۷۰ درصد رطوبت اشباع.

درجه رطوبت هوا بستگی به درجه حرارت دارد. معمولاً در حرارت بالا هوا رطوبت بیشتری به خود می گیرد.

طبق تحقیقاتی که در دانشگاه کورنل آمریکا صورت گرفته است بهترین درجه رطوبت برای جوجه کشی رطوبت ۶۰ درصد است.

رطوبت در دستگاه های جوجه کشی به چگونگی تهویه بستگی دارد. تهویه زیاد سبب کم شدن رطوبت می گردد.

سرعت و کندی رشد جنین تحت تاثیر شدید مقدار رطوبت است رطوبت زیاد سبب می شود که جنین ۲۴ ساعت زودتر از حد معمول از تخم مرغ خارج شود. جوجه هایی که در تحت شرایط رطوبتی بالاتر و یا پایین تر از حد مورد لزوم در آمده اند اغلب کوچکتر از اندازه معمولی هستند.

در ماشین های جوجه کشی ساده با ریختن آب در طشتک های کف ماشین رطوبت لازم تامین می شود. در ماشین های بزرگ این امر به طور خودکار انجام می گیرد. چنانچه حرارت بتوان در حد لازم نگاه داشت و تهویه را کنترل نمود رطوبت در تمام مدت ۲۱ روز جوجه کشی ثابت خواهد ماند.

رطوبت از نظر بهداشتی نیز مهم است زیرا یک عامل بسیار مهم از نظر کنترل بیماری پولوروم است.

اگر در طی مرحله جوجه کشی مرغ ، رطوبت دستگاه جوجه کشی بالا باشد از سرعت انتشار این بیماری جلوگیری می شود. همچنین وقتی که رطوبت ماشین بالا باشد ضد عفونی کردن ماشین به وسیله بخار فرمل بهتر صورت می گیرد. میزان رطوبت در روز های اول و روز های آخر جوجه کشی یکسان نیست.

معمولاً در ۱۷ روز اول رطوبت ۶۰ درصد کافی است ولی در روز های آخر باید رطوبت را افزایش داد و به ۷۰ درصد رساند. در ماشین های بزرگ که هچر و انکوباتور از هم جدا هستند این افزایش رطوبت به خودب خود انجام می گیرد ولی در ماشین های کوچک و ساده که فاقد هچر هستند می توان در روزهای آخر به وسیله پاشیدن آبجوش و تولید بخار اضافی میزان رطوبت را بالا برد.

علاوه بر رطوبت سنج به وسیله اندازه گیری اطاقک هوایی و میزان کاهش وزن تخم مرغ می توان رطوبت ماشین جوجه کشی را کنترل کرد.

طبق آزمایشات دکتر بووه انشیتاین در اسرائیل اگر در حرارت و رطوبت ماشین کاملاً مناسب باشد عمق اطاقک هوایی در سه روز اول ۲-۵ میلیمتر در روز هشتم ۵-۶ میلیمتر و در روز پانزدهم ۹-۱۳ میلیمتر و در روز ۱۸ بیشتر از ۱۳ میلیمتر باید باشد. از نظر وزن در شرایط مناسب تخم مرغ به طور متوسط در هر هفته در حدود ۴-۵ درصد وزن خود را از دست می دهد.

اگر کاهش وزن و یا وسعت اطاقک هوایی بیشتر و یا کمتر از مقدار ذکر شده باشد دلیل این است که ماشین از نظر رطوبت در وضعیت مناسبی نبوده است.

منبع : کتاب اصول پرورش طیور ( تالیف مراد علی زهری )